کارگاه تدوین ونگارش طرح پیشنهادی پایان نامه
استاددوره: دکترنفیسه واعظ (شهرستانی)
مخاطبان دوره دانشجویان ارشد دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزادشهرضا
research proposalمراحل
مرحله اول: انتخاب موضوع پایان نامه
1.ارائه موضوع ازسوی استادراهنمایا ارائه موضوع ازسوی دانشجوبارعایت نکات زیر:
الف درانتخاب موضوع واقع گراباشید به هستها وممکن ها توجه بفرمایید تا بایدها ومطلوبها
ب)به لحاظ گستره موضوع، نه کلی باشد نه خیلی جزیی، زیرا کلی گویی درشان دانشجوی ارشد نیست نواوری .
ومخاطب نداردوادعای اشراف بریک گستره عظیم ادعای بس بزرگی می باشدوافزون برآن برادبیات موضوع هیچ مطلبی رااضافه نمی کندونه بسیارجزیی که نهایتاخروجی ومطالب مستخرج از آن دراندازه یک مقاله خواهدشد.البته تا آن جائی که مقدوراست درجهت ریزتروجزئی ترکردن موضوع کوشش شودزیرااین سنخ تحقیق ها امکان مطالعه گسترده تروتحلیل های ژرف تروامیدبه نیل به دستاوردهای روشن تررافراهم می سازد.
ج)عنوان موضوع کوتاه ، رسا،ساده وغیرقابل تفسیرهای متعدد باشد ،درعنوان پایان نامه وطرحهای پژوهشی، پیش داوری ،قضاوت والقاءصورت نگیرد والفاظ وکلمات جانبدارانه وعاطفی به کاربرده نشود،مثال:شاه عباس کبیر،رضاشاه کبیر، صدام ددمنش ،امریکای جهانخوار،بریتانیای مزورو...
همچنین عنوان موضوع کاملادربرگیرنده محتوا باشد تاافرادی که به داشتن آگاهی درآن زمینه نیازدارند ازآن مطلع وآن رامطالعه نمایندمثال اگرفردی قصدتحقیق درباره"تاثیرگروهای ذینفوذبرسیاست خارجی درترکیه دردوره اسلام گرایان" راداشته باشد وعنوان آن رابگذارد "گروهای ذینفوذ"که یک عنوان بسیارکلی است درعمل شمارزیادی ازافرادازنتایج تحقیق اوهرچندعالمانه ومحققانه نوشته باشدباخبرنخواهندشد.
ودرحدامکان ازجنبه های مختلف ان رامحدودسازید.
د)ازآوردن کلمات: این"و"آن"درعنوان تحقیق خودداری نمایید ودرحدامکان موضوع دومتغیری راانتخاب ننمایید
د)باترکیبی ازاشتیاق وعلاقه فردی،کاربردی بودن موضوع وتامین منابع وماخذمعتبر (کمیت وکیفیت)وتعهدزمانی درخاتمه به موقع ،موضوع تز راانتخاب بفرمایید.
ه)انتخاب استادراهنما( متعهد،متخصص ومجرب وبردبار)
و)پرهیزازانتخاب موضوعاتی که منابع ومدارک وشواهدآن دورازدسترس باشدویا به دلایلی قابلیت اجرانداشته باشدو منابع وماخذکافی برای اثبات فرضیه خودپیدانکنید،زیراسرانجان آن عقیم وبی حاصل خواهدبودوپژوهشگربه اشتباه درباره ،توانایی پژوهشی خود دچاریاس می شود.
و)اراده وتلاش برای چاپ مقاله زیرنظراستادمحترم راهنما (محفوظ وتثبت شدن کوشش علمی)
مرحله دوم :نوشتن بیان مسئله بارعایت پارامترهای زیر:
الف) طرح ابعادموضوع
ابتداچارچوب طرح خودراباتوجه به محدوده های عمده آن مانند قلمرو زمانی ومکانی تحقیق معلوم بفرمایید برای نمونه پس ازانقلاب اسلامی ایران ،بعدازحادثه 11 سپتامیردرخاورمیانه یاتحولات مصرپس ازسقوط مبارک یا درعراق پساصدام یادراسپانیادرقرن دوم هجری واصفهان دردوره شاه عباس صفوی...واگرموضوع مربوط به اندیشه رابرگزیدید چارچوب مفهومی آن رامعلوم نمایید.
برای نمونه دربررسی اثرپذیری واثرگذاری اندیشه های خواجه نصیرالدین طوسی درفرهنگ وتمدن اسلامی به ،پایگاه سیاسی ،اجتماعی وفکری وی به عنوان ابعادووجوه تحقیق اشاره شود.
وضعیت عمومی مسئله وسپس وضعیت خاص ومحدوده های زمانی ومکانی راتشریح نمایید مرزهای تحقیق رامعلوم نماییدتا مسائل جانبی با اصل تحقیق شما تداخل پیدانکندوانتظارهای مختلف ازپژوهش شما نرود.مثال اگرقصدبررسی گردشگری زیارتی راداریدابتدا انواع گردشگری مثل درمانی،کویرنوردی، راتوضیح مختصری داده وآنگاه به شرح موضوع خاص خودبپردازید،تااختلالی درپژوهش ونتایج تحقیق بروزنکند.
-.وجوه تحقیق خودبه برای مثال به لحاظ فرهنگی ، سیاسی، اقتصادی واجتماعی راتشریح نمایید.ومتغیرهای مختلفی که برموضوع موردانتخاب شما اثرپذیری واثرگذاری داردرابیان نمایید .
-. ابعاددرون دادوبرون دادموثربرموضوع رابه زبان بسیارساده تشریح نمایید .(مثال:علل وعوامل درونی مساعدوبازدارنده صدورانقلاب اسلامی ایران دراروپااز1979تا2000)
درقسمت ابتدایی بیان مساله حدودوابعادمسئله راذکرنماییدسپس بگوئیدامااین پزوهش قصدبررسی این موضوع راصرفا ازاین دیدگاه یا دراین دوره زمانی خاص دارد.
نمونه :تاثیرمتغیرنظام بین الملل برفرایندتصمیم گیری درس.خ.ج.ا.ا.درقبال عراق دردوره اول ریاست جمهوری نهم (چهاربارازابعادمختلف چارچوب و محدوده موضوع محدودشده است)
-.درصورتی که ازاصطلاحات تخصصی درپژوهش خودبهره می برید مناسب است که آن رابه اختصاربرای ممانعت ازتفسیرهای متفاوت ،توضیح دهید: مثال گردشگری حلال
ب)طرح مجهول تحقیق
تشریح دقیق مسئله ای که قصدپرداختن به آن رادارید ومی خواهیدباتحقیق وجستجو ان رامعلوم سازیددرقالب پرسش ان رامطرح سازید.به صورت پرسش اصلی ودرصورت نیازپرسش های فرعی.
درنگاهی دیگر،مسئله تحقیق زمانی طرح می شودکه پژوهشگربه تدریج برمباحث مطروحه درموضوع پژوهش آگاهی پیدامی کندودرمی یابدکه "مرکزاین چرخه حوادث برنقطه یامسئله ای استواراست که شناسایی وتحقیق آن مقدم بردیگرمواردموضوعی درآن پزوهش "(هروی،102)به شمارمی رود.
ج)اجتناب ازکاربرد واژه ها واصطلاحات ارزشی ،دربیان مساله داوری ننماید وازکاربردالقاب وصفات که جنبه تکریمی ویا اهانت آمیزدارد خودداری شود.
د)به وضوح مسئله مورد تحقیق راتعریف نمایید وازتعابیردوپهلو وابهام آمیز خودداری شودودرصورت نیازاصطلاح ومفهوم موردنظرخودراتعریف نمایید.
ه)درتحقیق های که ماهیت تاریخی دارند،به این گفته نغزسیسیرون توجه داشته باشیم که "اولین اصل درقانون تاریخ آن است که جسارت بیان آنچه راکه نادرست می پنداریم به خودراه ندهیم ،دوم آن که درارائه آنچه درست میدانیم ترسی به دل راه ندهیم"(هانری ایرونه ماروودیگران،زیرنظرشارل ساماران:روش های پژوهش درتاریخ ،گروه مترجمان مشهد،آستان قدس رضوی ،1371 ،ص355 )
ج)طرح پرسش وفرضیه تحقیق :
باتوجه به نکات زیرتنظیم بفرمایید:
الف)دربرگیرنده موضوع تحقیق باشد.سوال اصلی دربرگیرنده پایه وبنیاد پژوهش شماست آن رابا دقت وشکیبایی طرح نمایید می توانید آن راپیش ازنوشتن درپروپوزال با یک صاحبنظر ،یک محقق ویا حتی یک دوست طرح نمایید وبررسی نمایید آیا منظوردقیق خودراتوانسته اید درقالب سوال اصلی ارائه دهیدیاخیر؟
ب)درصورت نیازمی توانیدپرسش یا پرسش های فرعی هم داشته باشید.
فرضیه به چه معنا است وچگونه ان رامی نویسند؟
فرضیه عبارت است ازحدس یاگمان اندیشیده شده درباره ماهیت وچگونگی وروابط بین پدیده ها ،اشیا ومتغیرها که پژوهشگررادرتشخیص ودستیابی میان برترین ومحتمل ترین رابرای کشف مجهول تحقیق کمک می نماید (حافظ نیا،ص91 )وفرضیه برپایه معلومات کلی وشناختهای پیشین ویا تجربه های پژوهشگرپدید می آید.
فرضیه حاوی خبروآگاهی باشد وپاسخ آن بدیهی به نظرنیاید. توجه بفرماییدکه ،بایستی
درفرضیه به پرسش طرح شده پاسخ های احتمالی را دهیدوازطرح موضوعات غیرمرتبط اجتناب نمایید.
مشکلی که دانشجویان ارجمندبا آن مواجه می شوندآن است که ، چگونه می توان بدون انجام تحقیق پاسخ یاپاسخهای احتمالی رادرشکل یک فرضیه طرح کرد؟
دانشجویان ارجمند می توانندبا اتکا به علم درآن حوزه ودانش اولیه ای که درباره ان موضوع داشته وسبب رغبت برای تحقیق دران حوزه شده است.فرضیه رانوشته والبته بارها وبارها بازنویسی نمایند.
وبا مطالعه اولیه نتایج تحقیقات دیگران (مرورپژوهش های قبلی یا همان پیشینه تحقیق )صورت کلی فرضیه درذهن شما شکل می گیرد که زیرنظراستادمحترم راهنما ان رااصلاح وتنظیم می فرمایید.
شیوه وروش وانواع تحقیق
شیوه ها وسبک های متداول تحقیق دررشته های انسانی عبارتنداز: برخی از
الف) تحقیق میدانی :(حضورفرددرمکان موردتحقیق ومشاهده عینی رفتارورخداد)که درایران ازاین سبک تحقیق چندان استقبالی به دلایلی ازجمله هزینه بروزمان بربودن به عمل نمی آید.
ب)تحقیق تبیینی ونظریه پردازی: (پژوهشگرقصدطرح یک تئوری راداشته باشدودرقالب نظریه پردازی اقدام به تدوین وتنظیم نوشتارخودنماید)
ج)توصیفی وتحلیلی :ازمتداول ترین شیوه های تحقیق است که پژوهشگرابتدابه توصیف موضوع می پردازد وسپس با تکیه برداده ها وشواهدوقراینی ویابااستنادبه نظریه یانظریاتی ان راتحلیل می نماید.
برای مثال ابتدا رخدادها واقدامات دردوره ریاست جمهوری سارکوزی توصیف شده وآنگاه براساس ،سطوح سه گانه تحلیل(تاثیرعوامل اثرگذارداخلی ،منطقه ای وبین المللی ) رویه های سیاستگذاری درآن دوره تحلیل می شود.
روش های تحقیق
شایع ترین روش های تحقیق دررشته علوم انسانی
الف )روش کتابخانه ای: روش سنتی که فردبامراجعه به کتابها ونشریات چاپ شده اقدام به نگارش موضوع می نماید.
