ابوالعباس فضل بن حاتم نیریزی، ریاضی‌دان و اخترشناس ایرانی‌است که در پایان سده? سوم و آغار سده? چهارم هجری زیسته‌است.
زادگاه او به درستی معلوم نیست، همین‌قدر دانسته شده که وی اهل نی‌ریز در استان فارس بوده‌است. ابوالعباس معاصر معتضد خلیفه? عباسی بود. ابن ندیم نام او را در کتاب الفهرست ذکر نموده و از او به عنوان یکی از بزرگ‌ترین دانشمندان علم نجوم و هیئت نام برده‌است. منابع لاتین او را آناریتیوس "Anaritius" نامیده‌اند.
ابوالعباس در ستاره‌شناسی، دنباله‌رو نگرش سامانه? جهان زمین‌مرکز بطلمیوس بود. در زمینه? ریاضیات نیز پژوهش‌هایی درباره? هندسه? اقلیدسی و مثلثات انجام داد.
«شرح کتاب اصول اقلیدس»، «رسالة فی بیان‌المصادرة المشهورة الاقلیدس»، «تفسیر کتاب المجسطی»، «زیج کبیر» و «زیج صغیر» از آثار اوست.
وفات او را به سال 310 هجری دانسته‌اند. نیریزی خط مماس موسوم به ظل را که معادل تانژانت است به صورت یکی از خطوط اصلی در هندسه به کار برد (ولی در این مورد حبش بر او فضل تقدم داشت، نک نیمه? اول سده? نهم).
