ب)روش مصاحبه :که پژوهشگرمبادرت به تنظیم پرسش نامه نموده یابا شاهدان عینی وصاحب نظران درحوزه موردتحقیق گفت وگو می نماید.
ج)رسانه ای (پژوهشگربااستنادبه منابع رسانه ای دیداری وشنیداری مانند رادیو،تلویزیون،اینترنت و...مطالب خودرامستندمی سازد.
و)...
نویسندگان کتابهای روش تحقیق ،پژوهشها رابه انواع زیر(بنیادی،نظری،کاربردی، ...) هم قابل تقسیم می دانند:
تحقیق های بنیادی یاپایه ای باهدف کشف حقایق وواقعیتها وکشف قوانین علمی صورت می گیرد که ممکن است نتایج تحقیق به پیدایش یک نظریه منجرشودیا اصول فرضیه ها ی موردآزمایش قرارگیرد.(حافظ نیا ،ص40)
مراکزعلمی ودانشگاهی برای توسعه قلمرو معرفتی بشر به تحقیقهای پایه ای رغبت نشان می دهند
تحقیقات علمی براساس ماهیت وروش
1.پژوهش های تاریخی
این پژوهشها بااستنادبه انواع منابع نگارش می شود
منابع مکتوب:که شامل اسناد،کتاب ،سفرنامه،گزارش،سنگ نبشته،شجره نامه و...می شود
وبرای نمونه مشکلات استناد به اسناد:(عدم حضوردرصحنه،سندیت واعتبارمدارک ومنابع،بررسی اصالت اسناد، دشواری دسترسی به اسناد ،روش صحیح سندخوانی)
مثال: خاطرات احتشام السلطنه دومین رئیس مجلس شورادرصدرمشروطیت ،سفرنامه ناصرالدین شاه به عتبات عالیات
منابع شفاهی یا نقلی :این دسته ازمنابع به تاریخ شفاهی شهرت دارند .برای نمونه ،می توان خاطرات شفاهی آوارگان گمنام مناطق جنگ زده دراثنا جنگ ایران وعراق را گردآوری وتحلیل نمود درمکتب تاریخنگاری" آنال" به این سنخ ازنوشته ها که اصحاب قدرت وکسانی که درفرادست هرم قدرت قراردارند ، آن راننوشته اند توجه می شود..کتابهای خاطرات که گویندگان خاطره های خودرابرای محقق بازگونمایند مثل کتاب ابراهیم صفایی که بابسیاری ازاشخاص تاثیرگذاردرتصمیم گیریها گفت وگو وخاطره های آنها راضبط می نماید. همچنین،سخنرانی،مصاحبه،موسیقی،لطیفه،اشعاردرزمره منابع شفاهی به شمارمی روند.
منابع سمعی وبصری و رسانه ای:شامل:عکس،اسلاید،فیلم ،میکروفیلم،تابلونقاشی،نقشه ،رادیو ،تلویزیون،ماهواره،اینترنت،سی دی و...
منابع وآثارمادی "سفال،ظروف ،زیورآلات ،مساجد،امامزاده،کاروان سرا،کاخ ،معابد،سنگ قبر،کاروانسرا،سلاح،سفال،مجسمه،لباس،سکه،مهر.
مطالعه آنها وسعت دیدبه محقق می دهدهریک ازآنها زبان گویایی برای معرفی یک تمدن وفرهنگ واوضاع سیاسی ،اقتصادی واجتماعی زمانه خودخواهندبود.وحالات وضعیت فردی وجمعی دوره خودرا بیان می نمایند.
آثارغیرمادی :بهره مندی ازعلوم پشتیبان مانند زبان شناسی ،روانشناسی ، جامعه شناسی ،جغرافیا ،اقتصادو...درمطالعه روابط بین الملل یاتاریخ مثال :
تاثیرمتغیرشخصیت محمدرضابرسیاست خارجی ایران دردودهه پایانی حکومت پهلوی دوم ،فصلنامه علمی-پژوهشی انجمن تاریخ ،سال 1388 ،شماره .
تحقیقات توصیفی:
بررسی وضع موجودوتوصیف منظم وضعیت فعلی ومطالعه ویژگیها وصفات وارتباط بین متغیرها(حافظ،ص47 )
نمونه ها:
مطالعه آراوعقاید ابوعلی مسکویه،بررسی اندیشه های خواجه نظام الملک طوسی
بررسی دیدگاه پوتین یا ژاک شیراک
دراین پژوهش ها می توان ازروش مطالعه کتابخانه ای،ومیدانی ،مثل پرسشنامه ومشاهده استفاده کرد
اما،محقق دخالتی درموقعیت ووضعیت ونقش متغیرها ندارد.
انواع تحقیق های توصیفی (توصیف موردی مثال درباره گویش محلی یک منطقه،اعتصاب کارکنان شرکت نفت در ....تحقیق های مردم شناسی وتک نگاری:مثل تحقیق درباره باورها وعقایدکردهای یزیدی یا یک گروه دینی علی اللهی یا زیدی ها یا صوفی ها ازتک نگاری ها :مثال آداب ورسوم ازدواج وسوگواری دربلوچهای هزاره ای.
تحقیق توصیفی وتحلیلی : توصیف عینی وکیفی محتوای مفاهیم با تجزیه وتحلیل مطالب ابتدا منابع موردنظر گرداوری وسپس به گونه منظم تنظیم وتحلیل می شود
مثال:متغیرهای درونی وبیرونی اثرگذاربرفروپاشی شوروی
روش تحلیل محتوا درزمینه های زیرکاربرد دارد:
تحلیل فرایندهای تاثیرگذار،تحلیل استراتژی ها،تحلیل یک وضعیت تعارض آمیز مثال :تعارض های منطقه ای ایران واسرائیل درقبال کردهای عراق پس ازسقوط صدام.
تحقیق های علی با هدف پی بردن به علل وعوامل بروزیک واقعه یا پدیده صورت می گیرد
مثال:علل وعوامل درونی وبیرونی موثربرسقوط امویان ،یا (عباسیان ،صفویه ،قاجار)
علل وعوامل موثربرراهیابی مجدداوباما به کاخ سفید در2012
علل وعوامل اثرگذاربرافزایش یا چند نرخی شدن ارز
علل وشرایط موثربرافزایش بیکاری در...
علل وعوامل اثرگذاربرافزایش رویکردبه تحصیلات عالی دردهه-1390 1380-درایران
این نوع پژوهش به تحقیق های تاریخی شباهت داردزیرا پزوهشگرباید اسناد ومدارک راجمع آوری وواقعه راباتحلیل بازسازی کند.
تشریح اهداف تحقیق
ذکرسه نوع هدف علمی ،کاربردی وضرورت تحقیق درپرپوزال الزامی است:
اهداف علمی
الف) ارزیابی وآزمایش نظریه هاویافتن مصادیق بیرونی باانجام تحقیق
ب)ارائه تئوری جدید ،کشف ماهیت پدیده هاوبررسی روابط بین اشیا وپدیده هاوبازنگری دردانش
) ارتقاء دانش انسانی درآن حوزه موردتحقیق .فوایداحتمال نظری یا عملی پژوهش ج
اهداف کاربردی:
انجام تحقیق باهدف حل مشکل یا مساله ای ورفع نیازمندی که ممکن است موردنظر نهادهای ذینفع باشد ،صورت می گیرد.به ساده ترین عبارت، کاربرد تحقیق چنانچه از معنای آن برمی آید ،یعنی انجام تحقیق چه فایده ای داردوچه معضلی ازمشکلات علمی درحوزه موردمطالعه رابرطرف می سازد.واین که پزوهشی رابرگزینید که نتایج آن به گوشه ای افکنده نشده وبلاستفاده نماند.
ازدهه 50 و60 اختلاف دیدگاهها ونگرش های مختلف دراین باره پدیدآمد،که
الف)علم سیاست صرفا باید نظریه پردازی نمایدوعلم تاریخ بایدواقع نگاری کند،
یا این که
ب)علم سیاست وتاریخ بایدکاربردی داشته باشد.
انجام پژوهشهای کاربردی دراین رشته هادردهه های پس ازان ،نگرش اول راتحت الشعاع نگرش دوم قرارداده است.چه:"منظورازکاربردی وعینی ،غیرنظری بودن نیست منظورازکاربردی بودن این است که طرح تحقیق ،نوع پرسشها ،مفاهیم به کاررفته وفرضیه محقق به گونه ای طراحی شودکه نهایتا گره ای ازکاربگشاید"سریع القلم ،ص27 .
نمونه های ازتحقیق کاربردی دررشته های انسانی:
پژوهش درباره افزایش یا کاهش مشارکت سیاسی (دردوره زمانی ودرقلمرومکانی خاص )
پژوهش درباره افزایش یا کاهش محبوبیت اصول گرایان واصلاح طلبان درج.ا.ا.جمهوری خواهان یا دموکراتها درامریکا دردوره زمانی ...
تحقیق درباره عوامل اثرگذاربر مواضع نهادمرجعیت درعراق نوین درقبال اشغالگران امریکایی
پزوهش دراین باره که "عوامل مساعدوبازدارنده درسرمایه گذاری زیرساختی ج.ا.ا. در عراق نوین
کدام سیستم تصمیم گیری درافزایش کارامدی ملی موثر واقع می شود؟
تاثیرسرمایه ونیروی کارخارجی برپیشرفت تکنولوژیکی درقطراز2000 تا2010
تحقیق های کاربردی،عمدتا توسطسازمانها دولتی وخصوصی صورت می گیرد ودردانشگاهها ومراکزتحقیقاتی نیز ، به آن اقبال می شود.
ضرورت تحقیق
پاسخ به این پرسش که چرابین موضوعات مختلف برای تحقیق این موضوع رابرگزیدید انجام این تحقیق چه ضرورتی داشت.وچه نیازی به انجام این تحقیق احساس می شده است.وچراانجام این تحقیق دراولویت قرارگرفته است.؟
"تحقیق برروی موضوعی که افرادزیادی با آن مسئله روبروهستندومی تواند پاسخگوی بسیاری از سوالات ناگفته باشداولویت آن موضوع ونیازاساسی به انجام آن تحقیق را تشدید می نماید" (هروی ،ص89)
نوآوری تحقیق
این قسمت درپایان نامه ها توسط استادراهنما ودرطرحهای پژوهشی توسط پژوهشگر نوشته خواهدشد
