اهل حدیث شیعه معمولاً با اخباریان اشتباه گرفته شده و یکی حساب می شوند . حال آنکه این دو با هم تفاوت بسیار دارند .
نظر شیخ یوسف بحرانی درباره اخباریان
شیخ یوسف بحرانی در کتاب درر النجفیه می نویسد :
انما أخذ بقول هذا الأخباری الذی أفتاه بناء علی ما فهمه من الأخبار، و أن الحکم فی تلک المسألة کذلک، فکیف یکون مقلّدا للإمام، و الأخباری الآخر یفتی بخلافه باعتبار ما أدّی إلیه فهمه و وصل إلیه إدراکه؟
تا آنجا که می گوید
من أنه ربّما نشأ من اختلاف الأخبار، و ربّما نشأ من اختلاف الأفهام، الذی هو السبب التام فی أکثر الأحکام[1] در اینجا شیخ یوسف بحرانی اشاره دارد که اخباریان و اصولیان در واقع یک طریق در وصول به احکام دارند و تنها فرق اخباریان و اصولیان این است که اخباریان به فهم فقیه عمل می کنند و اصولیان عقل را حجت می دانند .
تقلید در دیدگاه اخباریان و اهل حدیث
فیض کاشانی می نویسد : تقلید اگر از روی بصیرت و آگاهی باشد تقلیدی جائز است ، تا آنجا که می گوید : و تقلیدی که از روی بصیرت و آگاهی نیست ولی جائز است تقلید از اخباریون در در فتواهایشان است .[2] حال آنکه اهل حدیث شیعه مانند حر عاملی در کتاب فصول المهمه ابواب فراوانی در حرمت تقلید از غیر معصوم دارد و اشاره دارد که فقها تنها و تنها ناقلان احادیث هستند و فهم آنها حجت نیست [3] ولی اخباریانی مانند فیض کاشانی تقلید از فقیه اخباری را جائر می دانند.
تفاوت اهل حدیث و اخباریان در فتوا دادن
اهل حدیث شیعه و اخباریان در فتوا دادن با هم اختلاف دارند چنانکه سید هاشم بحرانی که فقیه اهل حدیث بود توسط اخباری شیخ یوسف بحرانی بی بضاعت خطاب شد .[4] زیرا فتوا های سید هاشم بحرانی همان نص احادیث آل محمد صلوات الله علیهم بود . اهل حدیث فتواهای خود را نص احادیث قرار دادند و اگر هم درایت خود را نقل می کنند نه به عنوان الزام است بلکه به عنوان راه نمایی است اما در اصل موکول به فهم خود سوال کننده است .ولی اخباریان مانند سید حسین عرب باغی در تمام کتاب قواعد الاسلام روشش اینچنین است که ابتدا احادیث را نقل می نماید سپس فهم خود را از روایات می گوید و مقلدینش به فهم سید حسن عرب باغی از روایات عمل می کنند که این گروه به اخباریان ارومیه معروف اند . حال آنکه اهل حدیث مانند شیخ حر عاملی در جلد آخر کتاب وسائل الشیعه می نویسد : که اگر فهم من از احادیث که همان عناوین ابواب بودند با نص احادیث تعارض داشت اصلاً به فهم من از احادیث کار نداشته باشید . [5] و یا شیخ صدوق در اول کتاب فتوایی خود یعنی المقنع می نویسد: ثمَّ إنی صنفت کتابی هذا، و سمیته کتاب «المقنع» لقنوع من یقرأه بما فیه، و حذفت الأسانید منه لئلا یثقل حمله، و لا یصعب حفظه، و لا یمل قارئه ترجمه من این کتاب را نوشتم ( و در آن نص حدیث ها را آوردم ) ولی به خاطر اینکه سنگین نشود و سخت نشود حفظ و قاری خسته نشود اسناد را حذف کردم . ولی همانطور که شیخ یوسف بحرانی اشاره داشت اخباریان فهم فقیه از احادیث را حجت می دانند.
نظر محمد تقی مجلسی درباره اهل حدیث
محمد تقی مجلسی در کتاب لوامع صاحبقرانی ثقةالاسلام کلینی را اخباری محض می داند که اخباری محض همان اهل حدیث است .
دیدگاه اهل حدیث درباره تعارضات احادیث در مسائل احکام عبادی
اخباریان در تعارضات احادیث مربوط به احکام عبادی اینگونه عمل می کنند که ابتدا حدیث را بر قرآن سپس بر سنت عرضه می کنند سپس مخالف کتب عامه را می گیرند [6] [7][8] اما اهل حدیث اینچنین نیستند و به تخییر عمل می کنند یعنی به هر کدام از روایات بخواهند عمل می کنند . [9] [10][11] چنانکه محمد تقی مجلسی به این قضیه اشاره دارد :
بدان که محدثان ما دو طایفه اند طایفه ای به هر خبر صحیحی که به ایشان رسد عمل می کنند، و اگر دو خبر مختلف باشد می گویند مکلف مخیر است در عمل به هر یک که خواهد، بواسطه اخباری که از ائمه معصومین به ایشان رسیده است که بأیّهما اخذت من‌باب‌التّسلیم وسعک یعنی به هر یک از این دو خبر مختلف که عمل نمائی از باب تسلیم جایز است تو را، یعنی مقام اطاعت و فرمان برداری آنست که هر چه بفرمایند سخن شنو باشی، و کاری نداشته باشی که چرا مختلف گفته اند، چون وجوه اختلاف بسیار است، بسا باشد که تو چیزی را سبب اختلاف نمایی که نه چنان باشد، و در آن صورت افترا بر ایشان بسته باشی، و وجوه دیگر که ظاهر خواهد شد. و از این طایفه است شیخ اجل اعظم محمد بن یعقوب کلینی رضی اللَّه عنه.( اهل حدیث ) و طایفه دیگر می گویند که از حضرت ائمه معصومین (ع) در جمع بین الاخبار اخبار دیگر وارد شده است، پس باید که میان این اخبار نیز جمع کنیم پس عمل به تخییر در صورتیست که از هیچ وجه جمع نتوان کرد، ( اخباریان)
Mirmiran-Seyyed Mehdi
